دانشکده مطالعات جهان

مقدمه
​​​​​​​

در مقدمه طرح عناوين و شرح دروس رشته کارشناسی ارشد مطالعات آمريکاي شمالی لازم است اشاره‌ای به زمينه‌ها و سابقه مطالعات فرهنگی در آمريکا بشود تا از اين طريق دسترسي ما به منابع مطالعاتي در اين رشته تا حدودي روشن شود. به‌موازات رشد مطالعات فرهنگي در بريتانيا، مطالعات فرهنگي در آمريکا به‌ صورت غيرمتمرکز و با طبيعت نامتجانس و پراکنده در مراکز مختلف علمی آمريکا انجام می شد. مي‌توان گفت ريشه‌هاي مطالعات فرهنگي در آمريکا، برخلاف بريتانيا، پراکنده و با تمايلات کمتر نسبت به انديشه‌هاي چپ صورت گرفته است. تمايلات به مطالعات فرهنگي در آمريکا لزوماً از محيط دانشگاه شروع نشده است.

به‌دليل واقعيت‌هایی مثل جنگ جهاني اول و دوم و شرايط بعد از جنگ، بعضی مسائل فرهنگي از فضاهای غيردانشگاهي آغاز شده است. مسائل اجتماعي مثل نژاد و جنسيت نخست در مواجهات نژادی مثل برخوردهای سفيد پوستان و رنگين‌پوستان اعم از سياه‌ پوستان و سرخ‌ پوستان مطرح و با بحث، تحليل و مواجهه نظری همراه شد و سپس، در محافل علمی مطرح گرديد. مطالعه رسانه‌ها نيز نيازی تجاری، همچنين آکادميک بود و وارد حوزه مطالعات فرهنگي شد. در هر دو کشور، يعنی آمريکا و بريتانيا، تأثيرات مسائل جنگ جهانی و مسائل بعد از جنگ و فضاي سلطه آمريکایی، تأثيرات جدی در حوزه مطالعات آکادميک داشت و به حضور تنوع دانشجویي و علمي افراد به ريشه‌هاي نژادي و فرهنگي متنوع‌تر انجامید. از طرفي، بايد گفت مطالعات آمريکاشناسی با مطالعات فرهنگ‌شناسی آمريکا آغاز شد. از آنجا که نهضت فکری جدی در آمريکا وجود داشت که به‌دنبال تدوين انديشه، فرهنگ و تمدن ملي آمريکا باشد، به مطالعات ميان‌رشته‌ای در حوزة آمريکاشناسي کشانده شد و ناگزير بخش برجسته مطالعات مرتبط می شد به فرهنگ، ادبيات و تمدن آمريکا. اين مطالعات ريشه‌هاي متفاوتی داشت، ولی در آغاز کار مطالعه فردريک جکسون [۱] ترنز با عنوان «اهميت طلايه‌داران در تاريخ آمريکا [۲] (۱۸۹۳) از اهميت زيادي برخوردار بود. در واقع، فضای توجه به پيشرفت موجب به‌هم‌ريختن نگاه رسمی به مقوله‌ها شد. در سال ۱۹۳۶، دانشگاه جورج واشنگيتن برنامه‌ای را با عنوان آمريکاشناسی آغاز کرد. در همان سال دانشگاه هاروارد دوره کارشناسی در تاريخ تمدن آمريکا را تأسيس کرد و کتاب‌های خاصی مثل کار پرينگتون [۳] با عنوان رخدادهای اساسی در انديشه آمريکایی [۴] (۱۹۳۰-۱۹۲۷) يا کتاب متيسون [۵] در خصوص رنسانس آمريکا [۶] (۱۹۴۱) نمونه‌هايی از کارهای آن دوره هاروارد را به خود اختصاص داد. جين وايز [۷] معتقد است هدف اصلي انديشمندان آمريکاشناسی بين سال‌هاي ۱۹۳۰ تا ۱۹۵۰، تدوين مفاهيم و معانی آمريکا بوده است، با اين فرض که هويت خاصی به نام «فکر آمريکایی» وجود دارد؛ فکري که در قالبی متجانس در دنيای جديد زندگی مي‌کند. انساني که اميدوار، پاک و بي‌گناه، فردگرا، عمل‌گرا و ايده‌آل‌گراست. اين تيپ ايده‌آل مردم‌پسند را نويسندگانی مثل امرسون [۸]، تورئو [۹]، وايت من [۱۰] و وين [۱۱] نظريه‌ پردازی کردند (فصلنامه آمريکن [۱۲]، ۱۹۷۹). نش اسميت [۱۳] در مقاله خود در سال ۱۹۵۷ به‌دنبال تأسيس متد جديدي در پژوهش‌های مربوط به آمريکاشناسی بود. نش بر اين معنا تأکيد می کرد که آمريکاشناسی با روش‌هاي جامعه‌شناختی تعمیم‌بخش تجربه عمومی به چالش کشیده می‌شود. همچنين، معتقد بود که روش هاي جديد نقادی که متن را مستقل از  زمينه‌هاي تاريخی و اجتماعی مطالعه می‌کند، با نگاه جامع آمريکاشناسی در تعارض جدی است. اسميت به‌دنبال آن بود که روش مطالعه‌ای را به‌دست بياورد که با آن شاهکاری ادبی و يا دوره استثنایی پرمطلب تاريخي را چون سندی معتبر تحليل کند و شاخصه‌هاي فرهنگ آمريکایي را از آن گزينش کند. تعصبات و فشارهاي نازيسم آلمان موجب شد بسياري از متفکران فرهنگ‌شناس آلماني مثل هناآرندت و اعضای مکتب فرانکفورت مثل آدرنو، هورخايمر و مارکوزه به آمريکا مهاجرت کنند.

حضور متفکران آلمانی نگاه انتقادی را وارد حوزه‌های فرهنگ‌شناسی آلمان کرد و نقش رسانه‌های ارتباط جمعی را در تسخير توده‌ها پررنگ نمود.بر اين اساس بايد گفت، مجموعه مطالعات انجام‌شده در خصوص فرهنگ آمريکا در حوزه‌هاي مختلف معرفتی، تمدنی، ادبی، هنری و مباحث مربوط به رسانه‌ها به‌طور خاص سينمای آمريکا، حوزة گسترده‌ای از منابع مطالعاتی را توليد کرده است که در واقع منابع گسترده‌ای را در اختيار دانشجويان کارشناسی ارشدرشته مطالعات فرهنگي بين‌المللي آمريکا قرارمي‌دهد.

 

تعريف رشته مطالعات آمريکای شمالی

 

1. کارشناسی ارشد مطالعات آمريکای شمالی، گرايش مطالعات فرهنگی از دوره‌هاي تحصيلی آموزش عالی است که تحت پوشش مؤسسة مطالعات آمريکای شمالی و اروپا در دانشگاه تهران برای رفع نيازهای سازمان‌های دولتی و خصوص در حوزه فعاليت‌هاي فرهنگی، اجتماعی و سياسی ملی و بين‌المللی تأسيس شده است.
2. اين رشته ماهیت ميان‌ رشته‌ای دارد. بر همين اساس از حوزه‌های مختلف علوم انساني در طراحي اين رشته استفاده شده است.

اهداف رشته مطالعات آمريکای شمالی

 

1. اين رشته به‌منظور تربيت نيروی انسانی متخصص برای سازمان‌ها و نهادهای فرهنگی، اجتماعی و سياسی ملی و بين‌المللی کشور، اعم از سازمان‌ها و نهادهای خصوصی و دولتی تدوین شده است که در زمينه‌های اجرایی و تحقيقاتی و آموزشی فعاليت مي‌کنند.
2. اين رشته همچنين به‌منظور توسعه و تقويت پژوهش‌های فرهنگی، اجتماعی و سياسی آمريکاشناسی تدوین شده است که زمينه‌های نظری فعاليت‌های بين‌المللی در حوزه‌های مربوط را تأمين می کند.

قابليت‌ها و توانایی های مورد انتظار فارغ‌التحصيلان رشته مطالعات آمريکای شمالی

 

1. کارشناسي فعاليت‌هاي فرهنگي و اجتماعي مربوط به حوزة آمريکاي شمالي
2. انجام پژوهش‌هاي لازم در خصوص مسائل فرهنگي و اجتماعي آمريکاي شمالي به‌منظور بسط تجربه‌هاي بين‌المللي
3. توسعة آموزش‌هاي بين‌المللي در مورد کشورهاي مهم محل منافع و تهديدات بين‌المللي جمهوري اسلامي ايران

طول دوره و شکل نظام آموزشی
 

طول دوره بر اساس مادة ۶ آیين‌نامة آموزشي دورة کارشناسي‌ارشد مصوب ۲۵/۱۰/۱۳۷۳ شوراي‌عالي برنامه‌ريزي عبارت است از حداکثر مدتي است که دانشجويان بايد دروس تعيين‌شده در اين دوره از جمله پايان‌نامه را بر اساس مقررات مربوط به پايان برسانند. بر اين اساس متوسط دورة تحصيلي اين دوره ۲ سال و حداکثر ۳ سال پيش‌بيني شده است. واحدهاي هر نيم‌سال حداقل ۹ واحد است (مادة ۹ آیين‌نامه) و دروس به‌صورت ترمي-واحدي عرضه خواهد شد. هر واحد درس نظري ۱۶ ساعت و هر واحد درس عملي ۳۲ ساعت است.
 

تعداد واحدهای درسی
 

دانشجويان دورة کارشناسي‌ارشد مطالعات آمريکاي شمالي، علاوه‌ بر دروس جبراني و پيش‌نياز لازم، ۳۲ واحد درسي و تحقيقاتي به‌شرح زير را بايد بگذرانند.

الف) ۲۸ واحد درسی

ب) ۴ واحد پايان‌نامه

لازم است در نیم‌سال نخست تحصیلی سه درس (۶ واحد) مبانی جامعه‌شناسی، مبانی علم اقتصاد و مبانی علم سیاست و در نیم‌سال دوم تحصیلی نیز سه درس (۶ واحد) از یکی از سه گراش اقتصاد (آمار مقدماتی، اقتصاد توسعه، و اقتصاد بین‌الملل)، علوم سیاسی (اصول روابط بین‌الملل، حقوق سازمان‌های بین‌المللی، و مبانی ژئوپلتیک)، و جامعه‌شناسی و فرهنگ (مبانی جمعیت‌شناسی، مبانی ارتباطات جمعی، و ارتباطات و فرهنگ) اخذ شود.
 

شرايط ورود به دوره کارشناسی ارشد مطالعات آمريکا

 

الف) شرايط اختصاصي

1. داشتن مدرک کارشناسي
2. داشتن حداقل معدل ۳ يا معادل آن در دوره کارشناسي
3. گذراندن آزمون ورودی تخصصی (کتبی و مصاحبه)
4. تعيين دروس مربوط به آزمون و حد نصاب قبولی به‌ عهده گروه آموزشي

ب) شرايط عمومي
 

شرايط عمومي ورود به دوره کارشناسی ارشد بر اساس ماده ۳ آیين‌نامه آموزشی دوره کارشناسی ارشد مصوب ۲۵/۱۰/۱۳۷۳ شورای عالی برنامه‌ريزی است.

دروس امتحاني

1. تاريخ آمريکا ضريب ۲
2. زبان انگليسي ضريب ۳
3. نظريه‌هاي مطالعات فرهنگي ضريب ۳
4. روش تحقيق در علوم اجتماعي ضريب ۲

شماره درس	نام درس	واحد کل	واحد عملي	نوع درس
۶۵۰۱۰۱۶	مباني علم اقتصاد	۲	۰	جبراني
۶۵۰۱۰۱۷	مباني علم سياست	۲	۰	جبراني
۶۵۰۱۰۱۸	مباني جامعه شناسي	۲	۰	جبراني
۶۵۰۱۲۰۲	ارتباطات و فرهنگ	۲	۰	جبراني
۶۵۰۱۲۰۳	مباني جمعيت شناسي	۲	۰	جبراني
۶۵۰۱۲۰۴	اصول روابط بين الملل	۲	۰	جبراني
۶۵۰۱۲۰۵	حقوق سازمان هاي بين الملل	۲	۰	جبراني
۶۵۰۱۲۰۶	مباني ژئوپليتيك	۲	۰	جبراني
۶۵۰۱۲۰۷	آمار مقدماتي	۲	۰	جبراني
۶۵۰۱۲۰۸	اقتصاد بين الملل	۲	۰	جبراني
۶۵۰۱۲۰۹	اقتصاد توسعه	۲	۰	جبراني
۶۵۰۱۲۱۰	مباني ارتباطات جمعي	۲	۰	جبراني
۶۵۰۱۰۰۱	تاريخ آمريكا	۳	۰	اصلي
۶۵۰۱۰۰۲	مقدمه اي بر مطالعات آمريكاي شمالي	۳	۰	اصلي
۶۵۰۱۰۰۵	قوم شناسي	۲	۰	اصلي
۶۵۰۱۰۰۶	ساختار حكومتي و قانون اساسي	۳	۰	اصلي
۶۵۰۱۰۳۱	روش تحقيق در مطالعات آمريكا	۳	۰	اصلي
۶۵۰۱۰۰۳	سينماي آمريكا۱: از بدو تاسيس تا سال ۱۹۴۵	۳	۰	اختياري
۶۵۰۱۰۰۷	تاريخ فرهنگي مدرن آمريكا	۲	۰	اختياري
۶۵۰۱۰۰۸	سياست خارجي آمريكا بعد از جنگ جهاني دوم	۳	۰	اختياري
۶۵۰۱۰۰۹	تمدن آمريكا	۳	۰	اختياري
۶۵۰۱۰۱۰	سمينار ۱: مطالعات آمريكا	۲	۰	اختياري
۶۵۰۱۰۱۱	توسعه و سياست هاي اقتصادي آمريكا	۳	۰	اختياري
۶۵۰۱۰۱۹	مطالعات انتقادي غرب شناسي	۲	۰	اختياري
۶۵۰۱۰۲۰	ادبيات و فرهنگ سنتي آمريكا	۲	۰	اختياري
۶۵۰۱۰۲۱	انديشمندان ادبي و فرهنگي آمريكا	۳	۰	اختياري
۶۵۰۱۰۲۲	فرهنگ مردم پسند آمريكا	۲	۰	اختياري
۶۵۰۱۰۲۳	سينماي آمريكا ۲: ۱۹۴۵-۲۰۰۰	۳	۰	اختياري
۶۵۰۱۰۲۴	تاريخ اديان و دين داري در آمريكا	۳	۰	اختياري
۶۵۰۱۰۲۵	جهاني شدن	۲	۰	اختياري
۶۵۰۱۰۲۶	خانواده آمريكايي	۲	۰	اختياري
۶۵۰۱۰۲۷	هنر و معماري اروپا و آمريكا	۲	۰	اختياري
۶۵۰۱۰۲۸	مطالعات انفرادي	۲	۰	اختياري
۶۵۰۱۰۳۲	سمينار ۲: مطالعات آمريكا	۲	۰	اختياري
۶۵۰۱۱۱۶	نظريه هاي مطالعات فرهنگي	۳	۰	اختياري
۶۵۲۰۰۰۱	پايان نامه	۴	۰	پايان نامه

[۱] Frederick Jackson

[۲] The Significance of the Frontier I American History.

[۳] Parrington

[۴] Main Currents in American Thought

[۵] Mathiessen

[۶] American Renaissance

[۷] Gene Wise

[۸] Emerson

[۹] Thoreau

[۱۰] Whitman

[۱۱] Twin

[۱۲] American Quarterly, 1979: 2, 31

[۱۳] Henry Nash Smith