نشست هفتاد و ششم کرسی یونسکو در فضای مجازی و فرهنگ: دو فضایی شدن جهان با موضوع "هوش مصنوعی؛ آینده انسان" و سخنرانی دکتر احسان شاه‌­قاسمی روز دوشنبه 22 اردیبهشت 1404 در دانشکده مطالعات جهان برگزار شد.

در ادامه چکیده این نشست را می خوانیم:
در طول تاریخ، انسان‌ها همواره فناوری‌های انقلابی را توسعه داده‌اند، از آتش و چرخ گرفته تا رایانه‌های مدرن که نشان‌دهنده توانایی آنها در نوآوری و کنترل ابداعاتشان است. ظهور هوش مصنوعی نگرانی‌های تازه‌ای را برانگیخته است مبنی بر اینکه آیا ماشین‌ها ممکن است در نهایت از هوش و استقلال انسان پیشی بگیرند. بر این اساس، در این نشست، نقش هوش مصنوعی در جامعه انسانی با رویکرد انتقادی مورد توجه قرار می­گیرد، به‌ویژه با پرداختن به نگرانی‌هایی مبنی بر اینکه ممکن است هوش مصنوعی از کنترل و عاملیت (اختیار) انسان پیشی بگیرد. همچنین نشان داده می­شود که هرچند هوش مصنوعی ابزاری قدرتمند است، فاقد خودمختاری، توانایی خود-تقویتی و عاملیت هدفمند است و همین امر جایگزینی آن را به‌جای تصمیم‌گیری انسانی نامحتمل می‌سازد. علاوه بر این، پیشرفت‌های فناورانه در طول تاریخ در این حوزه مرور می­شود و نشان می‌دهد که انسان‌ها همواره توانسته‌اند نوآوری‌های جدید را وفق دهند و تحت کنترل درآورند. درواقع با به‌کارگیری روش‌شناسی تاریخی-تطبیقی، سیر تکامل فناوری‌های رایانشی از سیستم‌های اولیه شمارش تا رایانش کوانتومی پی‌گیری می­شود. این مطالعه با تلفیق تحلیل فلسفی بر اساس آثار هوبرت دریفوس، جان سرل و مایکل توماسلو، محدودیت‌های هوش مصنوعی در بازتولید شناخت انسانی را مورد ارزیابی قرار می‌دهد. درنهایت، نشان داده می­شود که علیرغم پیشرفت­های سریع هوش مصنوعی، این فناوری همچنان به­طور بنیادین به ورودی­های انسانی وابسته است، فاقد درک واقعی می­باشد و قادر به خود-تقویتی مستقل نیست. سیر تاریخی پیشرفت فناوری نشان می­دهد که هرچند فناوری­های جدید می­توانند جوامع را دچار تحول کنند، انسان­ها همواره توانسته­اند خود را با شرایط تطبیق داده و کنترل را حفظ نمایند. نقدهای فلسفی وارد بر هوش مصنوعی نیز این استدلال را تقویت می­کنند که هوش صرفاً محاسباتی نیست، بلکه ریشه­های عمیقی در تجسد فیزیکی، شهود و عاملیت مشترک دارد – ویژگی­هایی که هوش مصنوعی فاقد آنهاست. درواقع، نگرانی‌ها درباره غلبه هوش مصنوعی بر عاملیت انسانی عمدتاً نابجاست. همان‌گونه که بشر از عهده انقلاب‌های فناورانه پیشین - از جمله اختراع خط، مکانیزه‌سازی و رایانه‌ها - برآمده است، هوش مصنوعی نیز متناسب با نیازهای انسانی و ملاحظات اخلاقی یکپارچه و تنظیم خواهد شد. هرچند هوشیاری ضروری است، اما افسانه خودمختاری هوش مصنوعی اغراق‌آمیز است.