نشست « بازخوانی و تحلیل تحولات سالروز طوفان الاقصی» در روز دوشنبه ۱۶ مهر1403، با چهار سخنران در تالار حنانه دانشکده مطالعات جهان دانشگاه تهران برگزار شد.

نخستین سخنران این نشست دکتر جواد شعرباف، مدیرگروه مطالعات غرب آسیا و آفریقا در دانشکده مطالعات جهان بود. او ضمن تشکر از دست‌اندرکاران برنامه برای مرور وقایع 7 اکتبر، در سخنرانی خود با عنوان «بازخوانی هفتم اکتبر، توطئه یا واقعیت» با ذکر مقدمه‌ای گفت: نگاه ما به واقعه 7 اکتبر نگاهی حماسی است؛ اما برای تحلیل درست آن باید همه ابعادش مورد بررسی قرار گیرد. وی با طرح سوال در مورد دلایل وقوع عملیات و وجود محرک احتمالی دیگر در پس این بحران اظهار داشت: غزه حدود ۱۸ سال در محاصره بوده است و تنها ازطریق تونل‌هایی با بیرون در ارتباط هستند، بنابراین ساکنان آن از این وضعیت به ستوه آمده بودند و یکی از علت‌های طراحی چنین حمله‌ای همین فشار زیاد بر مردم غزه بوده است. از طرفی در عرصه بین‌الملل با وساطت چینی‌ها بین ایران و عربستان روابط دوستانه برقرار شد و از طرفی دیگر عربستان نیز به پیمان ابراهیم پیوست که پیش از آن بحرین، امارات، سودان، و مراکش به آن پیوسته و فضا را برای پذیرش اسرائیل در منطقه آماده کرده بودند. گفتگوهای ۱۰ ساله‌ی فلسطین و اسرائیل از طریق مصری‌ها، سوریه و ایرانی‌ها نیز نتیجه‌ای در بر نداشت. تمامی این موارد دلایلی بودند که باعث شد مسیرهای حیاتی حماس از بین رفته و فلسطین احساس خطر کند.  براین اساس حماس تصمیم گرفت فضا را طبق منافع خود تغییر دهد و دست به حمله انتحاری بزند.

او با ذکر فرضیه خود مبنی براین‌که هر آنچه در غزه اتفاق افتاد احتمالا در تیررس اطلاعاتی اسرائیلی‌ها بوده است، ادامه داد: در غزه ۳۰۰۰ نفر آماده جنگ ‌شدند در حالیکه اسرائیل در سطوح مختلف کار شنود را انجام می‌داد. اسرائیلی‌ها پس از سال ۲۰۰۶ و ضربه لبنانی‌ها، امکانات زیادی ایجاد کردند؛ از جمله آن امکانات نصب دستگاه‌های  بود که مانع اصابت موشک می‌شدند. چطور ممکن است ارتش اسرائیل این ۳۰۰۰ نفر را رویت نکرده و بی‌اطلاع باشد. به عقیده وی احتمالا این حجم انبوه عملیات در جایی رصد شده است و جابجایی این حجم موشک‌های شلیک شده توسط حماس نیز کار ساده‌ای نبوده است.

پس از این عملیات، نتانیاهو که به بیان دکتر شعرباف منتظر چنین بهانه ای بود در کمتر از ۶ ساعت فضای دیپلماسی عمومی را فعال کرد. اولین اخبار حاکی از سربریدن کودکان، تعرض به غیرنظامیان، حمله به کنسرت و غیره بود که در اذهان مخاطبان تصاویر نفی از حماس را بازنمایی می‌کرد. گمان برخی این بود که با ورود ایران به صحنه، جنگ به پایان خواهد رسید، درحالی‌که ایران قصد ورود به جنگ مستقیم را جز برای دفاع از خود ندارد. وی افزود: اسرائیل در چند جبهه در حال جنگ تمام عیار است. اگر چه عقبه خود را مطمئن‌تر کرده و تاب‌آوری جامعه آن بهتر شده است، اما سرانجام کار مهم است. به گفته حضرت علی (ع) : وقتی از جنگ ترسیدی سر و سرنوشتت را به خدا بسپار. پاهایت را مانند میخ بر زمین بگذار. در جنگ آرامش خیال وجود ندارد، یا می‌کشیم و یا کشته می‌شویم و نتیجه کار مهم است.

تیسیر سلیمان، عضو هیات موسس گردان‌های قسام، در سخنرانی خود با موضوع «مرور تحولات، نقد و بررسی طوفان الاقصی در سالروز آن» ضمن ابراز خرسندی از حضور در نشست در سالروز واقعه ۷ اکتبر ۲۰۲۳ گفت: حماس مسئله ۷ اکتبر را بازگرداندن ملت فلسطین به مکان از دست رفته خود و مقابله با اشغالگری دانست و گفت: تلاش ما این بوده است که مسئله ۷ اکتبر را مسئله محوری جهان اسلام و مسئله برای هر آزاده و شخصیت مسلمان قرار دهیم.

او در پاسخ به سوال نتیجه بخش بودن عملیات ۷ اکتبر، آن را با قبل مقایسه کرد و گفت: قبل از آن کشورهای عربی و اسلامی یکی پس از دیگری در حال عادی‌سازی روابط با رژیم صهیونیستی بودند. و پروژه‌های مختلفی چون گاز را با هم به امضا رساندند. به طوری‌که رژیم صهیونیستی فقط اندیشه مقاومت و نه کشورهای اسلامی را دشمن خود می‌دانست و در این مسیر در حال یکه تازی بود. در همان روز واقعه این عادی‌سازی از بین رفت. نکته دوم این است که ما ملت فلسطین، خودمان را صاحب حق می‌دانیم و روش دفاع از خود و زمان دفاع را خودمان انتخاب می‌کنیم. ما در ۷ اکتبر کاری کردیم کسی از ضربه زدن به اسرائیل نترسد و از این روز به بعد رژیم صهیونیستی از غزه، کرانه باختری، لبنان، یمن، عراق و ایران ضربات پیاپی موشکی دریافت می‌کند. وی افزود: در ۷ اکتبر توانستیم اندیشه شکست‌ناپذیری اسرائیل و موساد را از بین ببریم.

سلیمان در مورد چگونگی انجام عملیات و تصمیم‌گیری‌های مربوط به آن گفت: گردان‌های عزالدین قسام زمان و مکان عملیات را اعلام کردند. به گفته وی این عملیات با کسی هماهنگ نشده بود و بدون اعلام قبل و فقط گردان‌های عزالدین قسام و جنبش حماس از وقوع آن مطلع بودند. ما ملت تحت محاصره هستیم و طبیعتاً تلاش می‌کنیم بنا به اطلاعات دستگاه اطلاعاتی حماس زمان مناسب عملیات که همان روز عید یهودیان بود را انتخاب کنیم.

او در پاسخ انتقاد برخی در مورد کشتار ۴۱ هزار نفر از مردم در نتیجه این عملیات توضیح داد: بحث دفاع از کشور، وطن و خاک است. آیا کسی از صهیونیست‌ها می‌پرسد که در حملات آنها به مناطق مختلف چند نفر کشته می‌شوند؟ به طور مثال در سال ۱۹۹۲، ۴۰ هزار فلسطینی کشته شدند. اگر ما نمی‌زدیم ماشین جنگی اسرائیل متوقف نمی‌شد. ما معتقدیم حماس نبردهای موثری انجام داده است. یکی از آنها عملیات شمشیر قدس در سال ۲۰۲۱ و دیگری طوفان الاقصی در ۷ اکتبر ۲۰۲۳ بود.

وی هدف از انجام عملیات را حمایت از ملت فلسطین و مقدسات اعلام کرد و گفت: می‌خواستیم نشان دهیم همه می‌توانند در این عملیات شرکت کنند. برای اولین بار عراقی‌ها هم در آن دخالت کردند. ما به دنبال یک جنگ فرسایشی بودیم چون اشغالگران صهیونیستی از سال ۱۹۷۷ شرایط را به گونه‌ای القا کردند که هر یهودی از سراسر جهان می‌تواند در فلسطین زندگی امنی داشته باشد. ما می‌خواستیم به آنها بفهمانیم تا زمانی که ملت فلسطین نتواند به حقوق خود برسد شما امنیت نخواهید داشت. هدف اسرائیلی‌ها کشتن و بیرون راندن فلسطینی‌ها و در اختیار گرفتن سرزمین ما بوده است. ما هر تعامل و رفتار آنها را مقابله به مثل خواهیم کرد.

عضو هیات موسس گردان‌های قسام از همه کشورها خواست تا در این جنگ در کنار آنها باشند. او تاکید کرد: حزب الله در یک سال اخیر نقش پررنگی در حمایت از ملت فلسطین داشته است.  نیروهای عراق و حتی یمن کمک کردند تا با پهپادها کشتی‌ها را بزنند و همچنین عملیات غرورآفرین موشکی اخیر ایران. ما به مقاومت خود ادامه می‌دهیم و نمی‌گذاریم دشمن به اهداف خود برسد. تلاش می‌کنیم اسرائیل را از سرزمین خود بیرون برانیم. این نبرد هزینه زیادی برای ما در بر خواهد داشت. ولی ما معتقد به ادامه این جنگ هستیم تا ملت فلسطین حق خود را مطالبه کند.

او در پایان به‌عنوان عضو هیات موسس گردان عزالدین قسام و جنبش حماس به دو گزینه پیش رو اشاره کرد و گفت: یا باید سلاح خود را زمین گذاشته و تسلیم شویم. یا اینکه باور داشته باشیم در نهایت به حق خود می‌رسیم. سپس ابراز امیدواری کرد پیروزی نزدیک است و خداوند به ما یاری می‌رساند.

سپس دکتر فدوی عبدالستار، فعال و خبرنگار حوزه مقاومت، سخنرانی خود با موضوع «همبستگی مقاومت لبنان و غزه و تأثیر ترور رهبران مقاومت» را با طرح این پرسش که آیا انگیزه عملیات 7 اکتبر ملی‌گرایانه بوده است و یا اسلامی؟ آغاز کرد و گفت: برای پاسخ به این پرسش ابتدا باید به توضیح ماهیت این نبرد بپردازیم. این اشتباه است که فکر کنیم نبرد مذکور عربی و اسرائیلی و یا یک نزاع فلسطینی و اسرائیلی است. به همین دلیل نمی‌توانیم این نبرد را درست درک کنیم و همین مسئله باعث شد که در تمام دوره‌های گذشته در نبرد با دشمن شکست خوردیم.

او سپس به ذکر یک حادثه تاریخی در سال ۱۹۵۰ اشاره کرد و گفت: در دیداری بسته گوریون اولین نخست وزیر اسرائیل، به وزیر امور خارجه‌، موشه شارت اینطور اذعان داشت: ما نقطه‌ای کوچک در اقیانوس دشمنان هستیم. چه باید کرد؟ موشه شارت پاسخ داد: چاره‌ای نداریم جز اینکه محیط عربی را بخش بخش کرده و کاری کنیم که همواره با یکدیگر در حال جنگ باشند. ما روی حماقت و جهل طرف مقابل حساب باز می‌کنیم.

عبدالستار توضیح داد: در آن دوران تمامی محیط اطراف  کشورهای عربی بودند نه کشورهای اسلامی و ملی‌گرایی عربی در گرد آمدن مردم بسیار نقش داشت. نکته اصلی در این مورد جهل از ماهیت نبرد و کشمکش‌هاست. ما به دلیل جهل از ماهیت نبرد شکست خوردیم. وی افزود: جنگ ما با دشمن از سال ۱۹۴۸ شروع نشده است و اصل دشمنی ما با یهود از وقتی آغاز شد که آنها با رسول الله دشمنی کردند. آنها به طور شفاف مخالفت خود را با پیامبر (ص) اعلام کردند. بر همین مبنا ماهیت این نبرد نه عربی و نه اسرائیلی است بلکه اسلامی است. او ابراز تاسف کرد و افزود، ما هم قرآن را با این نگاه نخواندیم که چطور می‌توانیم با این دشمن مقابله کنیم و در واقع ماهیت این نبرد را درست درک نکردیم.

این خبرنگار حوزه مقاومت با اشاره به نبردهای فلسطین با اسراییل گفت: پس از سال ۲۰۰۰ و ۲۰۰۶ ما شکست سختی به دشمن تحمیل کردیم. وی سپس این سوال را مطرح کرد که در نبرد طوفان الاقصی آیا ما توانستیم ماهیت نبرد و این دشمن را بشناسیم؟ و در پاسخ توضیح داد: اگر بتوانیم ماهیت نبرد را درک کنیم به این نتیجه می‌رسیم که نبرد با دشمن برای بقا است. بنا به اظهارات عبدالستار، نخست وزیر رژیم صهیونیستی اعلام کرده است که یا ما باید باشیم و یا فلسطین. اما این بار نتانیاهو در سفر خود به سازمان ملل نقشه‌ای را نشان داد و برای اولین بار اعلام کرد برای هر کدام از کشورهای اطراف فلسطین چه برنامه‌ای دارد.

به عقیده وی برنامه آنها نه ریشه‌کنی تروریسم، بلکه ریشه کنی اسلام است. واژه تروریسم را هم برای تمامی جنبش‌های مقاومت اسلامی به کار می‌برند. عبدالستار تاکید کرد: هدف جنبش مقاومت اسلامی کشتن مردم نبوده است. در حالی که طرف مقابل از بمب‌های اورانیوم و فسفری که در حد بین المللی ممنوع هستند برای کشتار مردم فلسطین استفاده می کند. حتی آمبولانس‌ها و مراکز درمانی را هم هدف قرار داده‌اند. ما با اینکه می‌دانیم شهروندان آنها هم جز ارتش ذخیره آنها هستند ولی تا به حال آنها را هدف قرار نداده‌ایم. آن‌هایی که برای حق مشروع خود می‌جنگند تروریست جلوه می‌دهند.

به بیان وی وقتی ماهیت این جنگ را طبق آموخته‌های قرآن بفهمیم و نحوه مقابله با دشمن را بدانیم مسیر به سمت پیروزی خواهد رفت. محور مقاومت که از سال ۲۰۰۰ شکست‌هایی را به دشمن تحمیل کرده است بنا به اظهارات وی، تسلیحات حماس قابل مقایسه با ارتش صهیونیستی نیست که به عنوان ارتش شکست ناپذیر شناخته شده‌اند. دلیل پیروزی‌ها این است که باور داشتیم نباید با رژیم صهیونیستی پیمان ببندیم. آن چیزی که باعث شد ملت فلسطین در ۷ اکتبر اقدام کند این بود که آنها از آن پیروزی‌ها الگو گرفته و با وجود شکنجه‌های رهبران مقاومت و الحاق زمین‌های فلسطین به اراضی خود، باور پیدا کردند که با راهکارهایی که قرآن کریم ارائه داده است می‌توان بر آنها پیروز شد.

او در پایان با اشاره به اشغال فلسطین در ۷۵ سال قبل و دورانی که سلاح آنها تنها سنگ بود گفت: آنها باور پیدا کردند که با دشمن تا دندان مسلح هم می‌توانند پیروز شوند و بازتاب این مقاومت هم خروش ۷ اکتبر بود. وی اتحاد و یکپارچگی همه اعضای محورهای مقاومت و احیا مجدد فلسطین را از جمله برکات عملیات ۷ اکتبر عنوان کرد و گفت: با این عملیات مظلومیت فلسطین به همه جهانیان شناسانده شد. این در حالیست که رسانه‌های رژیم صهیونیستی تلاش کرده بودند که مسئله فلسطین را کاملاً پاک کنند.

در ادامه نشست مریم یوسفی صدر، پژوهشگر و دانشجوی مطالعات رژیم صهیونیستی، ضمن تشکر از دعوت خود به این نشست با گزارش ویژه و مستقیم از لبنان در مورد شرایط نظامی جنگ اخیر لبنان گفت: رژیم صهیونیستی با برتری نظامی و هوایی در حال بمباران مناطق گسترده‌ای است. او تفاوت جنگ اخیر را بمباران شدید مناطق مسیحی نشین و سنی نشین و مناطقی از بیروت و تهدید مناطق مسکونی دانست که موجب آوارگی مردم شده است.

به عقیده وی، رژیم صهیونیستی خواهان گسترش جنگ بزرگتری نیست ولی برای آن کاملاً آماده است. بنا به اظهارات وی مردم مظلوم لبنان روحیه بالایی در جنگ با اسرائیل دارند. شاید یک دلیل آن هم مرز بودن دو کشور و بیشتر مورد حمله قرار گرفتن است. او به اتحاد بیشتر بین اقوام و ادیان در جنگ اخیر نیز اشاره کرد و ادامه داد: مسئله آوارگان در جنگ ۳۳ روزه به اندازه جنگ اخیر مورد توجه قرار نگرفته است، زیرا مناطق گسترده‌تری مورد حمله قرار گرفته­اند و مردم حاشیه جنوبی نیز آواره شده‌اند. بنا به اظهارات یوسفی صدر حدود یک میلیون و دویست هزار نفر به دلیل گستردگی و تنوع حملات در جنگ اخیر آواره شده‌اند که برای جمعیت ۵ میلیونی مردم لبنان آمار بزرگی است. این نشست با پرسش و پاسخ جمعی از شرکت کنندگان به پایان رسید.