سلسله نشست‌های راهبردی (2) تحت عنوان: "تحلیل نتایج انتخابات ریاست جمهوری آمریکا و بررسی سیاست دولت جدید در قبال جمهوری اسلامی ایران" در دانشکده مطالعات جهان برگزار شد.

مرکز مطالعات آمریکای شمالی و اروپای دانشکده مطالعات جهان دانشگاه تهران در نشست دوم از سلسله نشست های راهبردی اش،  در نشستی با عنوان «تحلیل نتایج انتخابات ریاست جمهوری آمریکا و بررسی سیاست دولت جدید در قبال جمهوری اسلامی ایران» در روز شنبه مورخ 19 آبان ماه در تالار ملل دانشکده مطالعات جهان، به بررسی چرایی پیروزی ترامپ و شکست دموکرات ها، تاثیر روی کارآمدن ترامپ بر سیاست داخلی آمریکا، اقتصاد بین الملل، و سیاست آمریکا در قبال ایران، جنگ روسیه و اوکراین و موضوعات خاورمیانه پرداخت. سخنرانان این نشست، از اساتید حوزه آمریکاشناسی دانشگاه تهران، عبارت بودند از دکتر حسن حسینی، دکتر ناصر هادیان، دکتر سید محمد موسوی و دکتر فواد ایزدی. دکتر بهزاد احمدی استاد دانشگاه تهران و ریاست  مرکز مطالعات آمریکای شمالی و اروپا، مدیریت نشست را  برعهده داشت.​​​​​​​

ایجاد گسل‌های هویتی، نژادی، نسلی  و قومیتی توسط ترامپ در انتخابات آمریکا

 اولین سخنران این نشست دکتر حسن حسینی، استاد دانشکده مطالعات جهان دانشگاه تهران، به این موضوع پرداخت که آمریکا بنا بر دلایل داخلی می‌تواند دچار فرود و افول شود و انتخابات 2024 مجموعه ای از گسل‌ها و شکاف‌های هویتی، نسلی، نژادی و قومیتی در آمریکا را زنده کرد که این گسل‌ها می‌تواند افول آمریکا را موجب شود. ترامپ جهت پیروزی در انتخابات اقدام به ایجاد و گسترش این گسل‌ها و گسست‌ها در جامعۀ آمریکا کرد که پوشاندن این گسل‌ها درآینده بسیار سخت بوده و یکی از چالش‌های اصلی آمریکا در طی دوران تصدی ریاست جمهوری ترامپ خواهد بود.

دکتر حسینی آمریکا و متحدانش یعنی بریتانیا، انگلیس و اسرائیل را جبهه شرارت و نژادپرستی نامید و معتقد بود که بنیان‌های ایالات متحده براساس استثناگرایی بوده و برهمین اساس در کنار متحدانش می‌خواهد دنیا را مدیریت کند. این استاد گروه مطالعات آمریکا، نقش افرادی که وارد کابینه ترامپ می‌شوند را در تحقق شعارهای ترامپ موثر دانسته و اغلب آنها را افرادی تندرو ذکر کرد که امکان طراحی برنامه‌های جدی علیه ایران را هم دارند. اتهام به ایران برای ترور ترامپ و رسانه‌ای کردن آن در این روزها نشانه‌ای از شروع برنامه‌ها علیه ایران است.

دکتر حسینی در خصوص نحوه مقابله با سناریوهای احتمالی دولت جدید آمریکا اعتقاد داشت گه اگر به اصول و مبانی انقلاب و نظام پایدار بمانیم، قطعاً پیروزی با ما خواهد بود. ایشان ضمن بیان جمله معروف بنیانگذار انفلاب امام خمینی (ره)  که "آمریکا هیچ غلطی نمی‌تواند بکند" با اشاره به دشمنی و وضع تحریم‌های مختلف توسط روسای جمهور مختلف آمریکا در ادوار گذشته، تکیه بر توان داخلی را موثر دانسته و معتقد بود در صورت ایستادگی بر اصول، ترامپ نیز هیچ غلطی نمی‌تواند بکند.  

سیاست هویت و نقش آن در پیروزی ترامپ

دکتر ناصر‌ هادیان، استاد دانشگاه تهران، سخنان خود را با سوالاتی نظیر "چرا ترامپ توانست رای بیشتری بیاورد؟"، " چرا دموکرات‌ها چندین میلیون رای کمتر آوردند؟" آغاز کرد. وی در پاسخ به سوال اول  اعتقاد داشت که ترامپ در جریان انتخابات، گذشته‌ای خوشایند از آمریکا را برساخته کرد که برای اقشاری در آمریکا بسیار دلنشین بود. در حالی که این گذشته خوشایند ترسیم شده به صورت کامل واقعی نبوده و اصلاً به این شکل وجود نداشته است. این استاد دانشکده حقوق و علوم سیاسی، اعتقاد داشت سیاست هویت کلان روایتی است در دل دولت ملت آمریکایی و در این انتخابات سیاست هویت نقشی کلیدی در پیروزی ترامپ داشت. وی البته شخص ترامپ را نیز پدیده‌ای منحصر به فرد در جامعه آمریکایی دانست که در بیان این روایت و دستیابی به پیروزی نقش موثری داشته است. در پاسخ به سوال دوم، جنگ غزه و نسل کشی انجام شده را بر تصمیم گیری جوانان آمریکایی و کاهش رای دموکرات‌ها تاثیرگذار دانسته و بخش مهمی از ریزش رای هریس را به همین دلیل دانست.

این استاد دانشگاه تهران  معتقد بود که ترامپ  به‌ دنبال کالایی کردن بیش از پیش امنیت و فروش گرانتر آن در تمامی جهان است ( به اروپا، عربستان و...)  و ایران از این موضوع می‌تواند استفاده کرده و مولد عامل امنیت بودن آمریکا در منطقه را به چالش بکشد. وی معتقد بود که ترامپ در سیاست خارجی نگاه بسیار کلی نگر و ساده انگارانه‌ای داشته و درکی از مسائل به شکل عمیق و با جزئیات مربوطه ندارد، لذا تیم کاری او در این خصوص نقش بسیار مهمی را ایفا خواهد کرد که این افراد بسیار تندرو بوده و اغلب یا مشکل فهمی دارند یا شارلاتان هسند که کار با هر دو گروه بسیار سخت می‌باشد. در همین ارتباط وی حل مسائل خاص و ویژه را برای ترامپ دلنشین و جذاب دانسته، اما معتقد بود صرفاً حل مسئله به صورت کلی با ترامپ تمجام میشود و لذا در جزئیات شخص ترامپ ورود نمی‌کند. بر همین اساس حل مسئله ایران به صورت کلی بعد از قریب 45 سال برای ترامپ جذاب است اما در نهایت در جزئیات باید با تیم کاری او مذاکره کرد که کار را بسیار سخت می‌کند.

دکتر هادیان افزود به دلیل تخریب زیرساخت‌های ارتباطی ایران با آمریکا در سال‌های گذشته، درحال حاضر امکان تعامل وجود ندارد. راهکار پیشنهادی ایشان ایجاد دیپلماسی خط 2 بود. وی در این خصوص ارتباط با نزدیکان ترامپ را مفید دانست به شرط آن که تلقی ضعف نشود.    

 بررسی مولفه‌های مهم ترامپ به عنوان رئیس جمهور آمریکا

دکتر سیدمحمدعلی موسوی، استاد دانشگاه تهران، سومین سخنران نشست بود. دکتر موسوی در ابتدا عامل موفقیت ترامپ را دوقطبی کردن جامعه آمریکایی ذکر کرد، که براساس این دوقطبی سازی، بسیاری از خطوط قرمز در آمریکا برای وی تبدیل به خطوط آبی شد و به همین خاطر، فسادها و جرایم جنسی، مالیاتی، اخلاقی و.. به راحتی درباره او نادیده گرفته شد.

دکتر موسوی بررسی مولفه‌های زیر درخصوص ترامپ به عنوان رئیس جمهور آمریکا را بسیار مهم دانست:

• روانشناختی شخصیتی ترامپ و تحلیل آن بسیار مهم بوده و باید به عنوان یکی از مهمترین مولفه‌ها بدان توجه کرد.
• دومین مولفه عملکرد حرفه‌ای او در سیاست  می‌باشد که تحلیل آن بسیار مهم است، در این راستا ترامپ را باید یک تاجر سیاستمدار دانست.
• مولفه سوم نگاه ایدئولوژیک ترامپ است که بسیار ملی گرا بوده و می‌توان او را یک محافظه کارتندرو دانست. در همین ارتباط نگاه ترامپ به اسرائیل همانند کلیسیای اوانجلیکن است.
• مولفه چهارم در عملکرد گذشته اوست که بررسی آن و همچنین تیم کاری وی بسیار مهم است. در این ارتباط توجه ترامپ به دستاوردهای کلی و بزرگ است و به جزئیات توجه آن چنانی ندارد و این جزئیات به تیم کاری وی سپرده می‌شود که اغلب متشکل از عناصر بسیار تندرو و ضد ایرانی می‌باشند.
• مولفه پنجم غیرقابل پیش بینی بودن ترامپ است که می‌تواند برخلاف نظر سیستم عمل کند و لذا در بسیاری مواقع نمی‌توان او را در یک چارچوب مشخص سیاستی قرار داد و همین امر باعث می‌شود  ترامپ در بسیاری مواقع محاسبات را درباره رفتار آمریکا برهم زند.
• مولفه ششم رفتار میدانی ترامپ است که بسیار حائز اهمیت می‌باشد. البته تحولات میدانی فعلی متفاوت از گذشته است. چین، روسیه و اوکراین، غزه و لبنان تحولات جدی میدانی تین دوره هستند.

 این استاد دانشکده مطالعات جهان، اولویت محورهای سیاست خارجی ترامپ را نیز مواردی همچون تشدید فشار بر چین، اتمام جنگ روسیه در راستای تمرکز بیشتر بر چین، و حل بحران خاورمیانه و غزه به نفع اسرائیل دانست. اما حل مسئله غزه به آسانی امکان پذیر نبوده و برای حل این مسئله باید با ایران در این ارتباط مصالحه کند که به راحتی نمی‌تواند با ایران به جمع بندی برسد و شاهد افزایش تحریم‌ها علیه ایران و سیاست تشدید کنترل بر ایران خواهیم بود که در همین ارتباط فشار زیادی بر روی چین نیز وارد خواهد آمد جهت کاستن از روابط تجاری و اقتصادی با با ایران.  دکتر موسوی درخصوص رابطه آمریکا با اروپا اعتقاد داشت که شاهد کاهش سلبی رابطه آمریکا با اروپا و فشار آمریکا بر اروپا برای پرداخت هزینه‌های امنیتی اش خواهیم بود.

وی در ارتباط با نحوه برخورد آمریکا و ایران افزود که هم آمریکا در دوره ترامپ و هم ایران مزایا و محدودیت‌هایی دارند. در آمریکا یکدستی قدرت در این دوره با قرارگرفتن سنا و کنگره و دادگاه عالی در اختیار جمهوریخواهان و بطور واقع در اختیار ترامپ، به وی قدرت یکه تازی در سیاست خارجی می‌دهد تا بتواند کار ایران را یکسره کند اما از طرف دیگر ترامپ نمی‌تواند علیه ایران اجماع جهانی تشکیل دهد و تجربه نشان داده که تشدید فشار و ترور کارآیی مدنظر آمریکا علیه ایران را ندارد. اما ایران نقاط قوت متعددی دارد که می‌تواند از آنها علیه آمریکا استفاده کند نظیر نگاه به شرق، نفوذ منطقه ای، محور مقاومت و...  و از سوی دیگر نقاط ضعفی نظیر ضعف اقتصادی دارد که نمی‌تواند فشارهای بسیار سنگین را تحمل کند. لذا در ارتباط ایران با آمریکا دوران پرتنش تری نسبت به قبل را شاهد خواهیم بود. در این راستا دولت جمهوری اسلامی‌ایران باید به دنبال بازخوانی وفاق ملی باشد و طبقه ضعیف که عمده پشتیبانان نظام هستند باید تقویت شوند و شاهد کاهش فشار بر قشر ضعیف جامعه باشیم.

دکتر موسوی در پاسخ به این سوالات که آیا ایران در این دوره با ترامپ مذاکره خواهد کرد ؟ آیا مذاکرات احتمالی منجر به توافق جدیدی خواهد یافت ؟ چنین پاسخ داد که در این دوره می‌شود از ترامپ انتظار داشت تا وی علاقه داشته باشد برجام 2 امضآء شود اما با تیم کاری او رسیدن به جزئیات مورد نظر تقریباً غیرممکن است و لذا با این حربه ترامپ به نمایش مورد نظر خود خواهد رسید اما نتایج آن برای ایران مفید نخواهد بود. لذا لازم است رفتار سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران چنان درنظر گرفته شود که ضمن حفظ ابزارهای دیپلماتیک، آمادگی لازم جهت سناریوهای مختلف اعمالی آمریکا را داشته باشد.

بحران غزه عامل شکست دموکرات‌ها در انتخابات

دکتر فواد ایزدی ، استاد دانشگاه تهران ، چهارمین سخنران نشست بودند. ایشان در ابتدا به بررسی آماری انتخابات اخیر آمریکا و مقایسه آن با انتخابات آمریکا در سال 2020پرداختند. در انتخابات اخیر آمریکا 244 میلیون نفر می‌توانستند رای دهند که در حدود 140 میلیون نفر در رای گیری شرکت کردند. در حالی که در انتخابات 2020 با وجود تعداد کمتر افرادی که می‌توانستند در رای گیری شرکت کنند، در حدود 150میلیون نفر رای دادند که این امر نشان دهنده کاهش 8 درصدی مشارکت در انتخابات این دوره نسبت به دوره گذشته بوده است. در این دوره کاهش رای جوانان چشمگیر بوده است و حدود 43 درصد جوانان در انتخابات این دوره شرکت داشتند که نسبت به دوره قبل شاهد کاهش حدود 12 درصدی رای دادن جوانان هستیم. ایشان سپس افزود دلیل پیروزی ترامپ و شکست هریس، افزایش آرای ترامپ نبوده است. چرا که در انتخابات اخیر، آرای ترامپ فقط چند صد هزار نسبت به آرای دوره قبل افزایش داشته است، اما شاهد کاهش ملیونی آرای دموکرات‌ها در انتخابات اخیر نسبت به دوره گذشته می‌باشیم.  در پاسخ به این سوال که "دلیل کاهش 11میلیونی رای هریس نسبت به آرا بایدن در دوره قبل چیست؟" دلایلی همچون دلایل اقتصادی، بحث مهاجرت، بحث سقط جنین ، بحث دموکراسی  مطرح شده، اما چون آرا این افراد در انتخابات به سبد ترامپ واریز نشده است، می‌توان نتیجه گرفت که علت اصلی کاهش رای، بحران غزه بوده است که این کاهش رخ داده است و یک جمعیت بیش از 10 میلیونی ناراضی از مواضع اتخاذی دموکرات‌ها در موضوع غزه، باعث عدم رای دهی ایشان و شکست دموکرات‌ها در انتخابات آمریکا شده است.

دکتر ایزدی سپس افزود که با توجه به پیروزی جمهوری خواهان در سنا، در دوره جدید ترامپ دست بازی در سنا دارد و دیگر نگران دموکرات‌ها نیست. علاوه برآن، ترامپ دیگر نگران جمهوریخواهان سنتی نیز نیست و به بیان دیگر شاهد تجمیع قوا در آمریکا به نفع ترامپ هستیم. از سوی دیگر با توجه به تک دوره‌ای بودن ریاست جمهوری ترامپ در دوره اخیر و تیم کاری او که افراد تندرو و ضد ایرانی هستیند لزوم هوشیاری و اتخاذ اقداماتی که از آن بوی ترس به مشام نرسد الزامی است، چرا که اگر آمریکاییها احساس کنند که ایران ترسیده است قطعاً بر دامنه فشارها خواهند افزود.

در پایان نشست به سوالات حضار و دانشجویان توسط سخنرانان نشست پاسخ داده شد.​​​​​​​

​​​​​​​