مقدمه
از مهم‌ترین رویدادهای تاریخ جهان کشف قارة آمریکا به‌دست اسپانیایی‌هاست که نه فقط در تاریخ اسپانیا، بلکه در تاریخ کشورهای آمریکای لاتین نیز اهمیت بسیار دارد. اسپانیا علاوه‌بر ترویج زبان و مذهب مسیحیت در کشورهای آمریکای لاتین، انتقال‌دهندة تمدن اسپانیا نیز می‌شود که خود متأثر از فرهنگ‌ها و تمدن‌های مختلف از جمله تمدن خاورمیانه و تمدن درخشان اسلامی بوده است. بنابراین، آنچه در این منطقه بسیار قابل‌توجه است، تنوع قومی و نژادی است که در نتیجة مهاجرت‌های اجباری (بردگان آفریقایی که برای کار به این سرزمین آورده شدند) یا اختیاری (فاتحان اسپانیایی و پرتقالی) بسیاری از نژادها و اقوام صورت گرفته است.
در قارة آمریکا ۲۳ کشور به زبان اسپانیایی صحبت می‌کنند که تنها وجه مشترک آن‌ها زبان است، چرا که از نظر گسترة فرهنگی، سیاسی، اقتصادی، مذهبی، و فرهنگ و تمدن بسیار متنوع است. همین امر اهمیت ایجاد دورة کارشناسی‌ارشد مطالعات آمریکای لاتین را دوچندان می‌نماید. راه‌اندازی این رشته به محققان و علاقه‌مندان اجازه می‌دهد تا درخصوص انواع تمدن‌ها و تنوع قومی- نژادی این منطقه مطالعات تخصصی انجام دهند که بی‌شک برای بسط و توسعة روابط با این خطه اهمیت بسیار دارد.
مطالعات آمریکای لاتین به‌صورت آکادمیک نخستین‌بار در دانشگاه دولتی میشیگان و در سال ۱۹۶۳ میلادی آغاز شد. سپس، در دیگر دانشگاه‌های آمریکای شمالی، همین‌طور در دانشگاه‌های کشورهای اروپایی و آسیایی اهمیت و رواج یافت. این امر حاکی از اهمیتی است که به شناخت کشورهای این منطقه در جهان احساس می‌شود.
روابط ایران با کشورهای منطقة آمریکای لاتین نیز به سال‌ها قبل بازمی‌گردد که البته چندان دور نیست. نخستین سفارتخانه‌ای که از این منطقه در ایران برقرار شد به دوران رضاشاه برمی‌گردد. ولی، روابط بازرگانی ایران با کشورهای آمریکای لاتین حدود ۳۰ سال قبل از رضاشاه بوده است، زمانی که فردی به نام اسحاق‌خان برای تجارت به آمریکای لاتین سفر می‌کند.
پس از پیروزی انقلاب اسلامی نیز، کوبا نخستین کشور از منطقة آمریکای لاتین بود که با ایران روابط دیپلماتیک برقرار کرد. این روابط و مناسبات رفته‌رفته گسترش یافت، به‌طوری که امروزه روابط سیاسی، اقتصادی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران و کشورهای آمریکای لاتین به حد اعلای خود رسیده و افزایش روز افزون آن جزو اولویت‌های سیاسی- اقتصادی و سیاستگذاری‌های کلان دولت جمهوری اسلامی ایران است.
همین امر توجیهی است برای تأسیس رشتة مطالعات آمریکای لاتین تا با شناخت این کشورها، با رویکردی آکادمیک بتوان زمینة مساعدی برای کسب شناخت لازم از تاریخ، تمدن، فرهنگ، ارکان سیاسی و جامعه‌شناختی این کشورها و بررسی مطالعات صورت گرفته در دیگر کشورهای جهان در این زمینه ایجاد کرد و شرایط لازم برای تحقق پژوهش‌ها و مطالعات بیشتر را فراهم ساخت، زیرا شناخت این کشورها از جهات گوناگون در زمینه‌های فرهنگی، سیاسی، اقتصادی و جامعه‌شناختی راه‌گشای بسیاری از مسائل کشوری است.
تعريف رشته
- کارشناسي‌ارشد مطالعات آمریکای لاتین از دوره‌هاي تحصيلي آموزش عالي است که تحت پوشش دانشكدة مطالعات جهان دانشگاه تهران براي رفع نيازهاي سازمان‌هاي دولتي و خصوصي در حوزة فعاليت‌هاي ملی و بین‌المللی فرهنگي، اجتماعي و سياسي تأسيس شده است.
- اين رشته ماهیت ميان‌رشته‌اي دارد. بر همين اساس از حوزه‌هاي مختلف علوم انساني در طراحي اين رشته استفاده شده است.
اهداف
- اين رشته به‌منظور تربيت نيروي انساني متخصص براي سازمان‌ها و نهادهاي ملی و بین‌المللی فرهنگي، اجتماعي و سياسي کشور اعم از سازمان‌ها و نهادهاي خصوصي و دولتي تدوین شده است که در زمينه‌هاي اجرایي و تحقيقاتي و آموزشي فعاليت مي‌کنند.
- اين رشته همچنين، به‌منظور توسعه و تقويت پژوهش‌هاي فرهنگي، اجتماعي و سياسي جهت شناخت کشورهای آمریکای لاتین تدوین شد که زمينه‌هاي نظري فعاليت‌هاي بين‌المللي در حوزه‌هاي مربوط را تأمين کند.
ضرورت و اهمیت رشته
با توجه به تعداد کشورهای آمریکای لاتین که گسترة وسیعی را نیز شامل می‌شود و تنوع فرهنگی و قومی و نژادی بسیاری دارد، مطالعه و بررسی عمیق این کشورها از ضروریات است. همین‌طور افزایش روابط میان ایران و کشورهای آمریکای لاتین که در سالهای اخیر بسیار چشمگیر بوده است، ضرورت راه اندازی این رشته را دوچندان می‌کند تا بتوان از جنبه‌های مختلف و با دیدگاهی آکادمیک بر این کشورها نگاه کرد و در مسائل کشوری راه‌گشا بود.
از طرف دیگر، از آنجا که این رشته مرتبط با کارشناسی زبان اسپانیایی است و ادامة تحصیل در مقطع کارشناسی‌ارشد برای فارغ‌التحصیلان رشتة زبان اسپانیايی تاکنون وجود نداشته است، فارغ‌التحصیلان زبان اسپانیایی از راه‌اندازی رشتة مطالعات آمریکای لاتین در مقطع کارشناسی‌ارشد استقبال زیادی کردند و از این طریق، از خروج جوانان کشور برای ادامة تحصیل در زمینة زبان اسپانیایی تا حدود قابل‌توجهی کاسته خواهد شد.
نقش و توانايي فارغ‌التحصيلان
- کارشناسي فعاليت‌هاي فرهنگي، سياسي و اجتماعي مربوط به حوزة آمریکای لاتین
- انجام پژوهش‌هاي لازم درخصوص مسائل فرهنگي، سياسي و اجتماعي آمریکای لاتین به‌منظور بسط تجربه‌هاي بين‌المللي
- توسعة آموزش‌هاي بين‌المللي در مورد کشورهاي مهم محل منافع و تهديدات بين‌المللي جمهوري اسلامي ايران
طول دوره و شکل نظام آموزشي
طول دوره بر اساس مادة ۶ آیين‌نامة آموزشي دورة کارشناسي‌ارشد مصوب ۲۵/۱۰/۱۳۷۳ شوراي عالي برنامه‌ريزي عبارت از حداکثر مدتي است که دانشجويان بايد دروس تعيين‌شده در اين دوره شامل پايان‌نامه را نيز بر اساس مقررات مربوط به پايان برسانند. بر اين اساس متوسط دورة تحصيلي اين دوره ۲ سال و حداکثر ۳ سال پيش‌بيني شده است. واحدهاي هر نيم‌سال حداقل ۹ واحد است (مادة ۹ آیين‌نامه) و دروس به‌صورت ترمي- واحدي عرضه خواهد شد. هر واحد درس نظري ۱۶ ساعت و هر واحد درس عملي ۳۲ ساعت است.
تعداد و نوع واحدهاي درسي
دانشجويان دورة کارشناسي‌ارشد مطالعات آمریکای لاتین، ۳۲ واحد درسي و تحقيقاتي به شرح زير را بايد بگذرانند:
الف) ۲۸ واحد درسی
ب) ۴ واحد پايان‌نامه
لازم است در نیم‌سال نخست تحصیلی سه درس (۶ واحد) مبانی جامعه‌شناسی، مبانی علم اقتصاد و مبانی علم سیاست و در نیم‌سال دوم تحصیلی نیز سه درس (۶ واحد) از یکی از سه گراش اقتصاد (آمار مقدماتی، اقتصاد توسعه، و اقتصاد بین‌الملل)، علوم سیاسی (اصول روابط بین‌الملل، حقوق سازمان‌های بین‌المللی، و مبانی ژئوپلتیک)، و جامعه‌شناسی و فرهنگ (مبانی جمعیت‌شناسی، مبانی ارتباطات جمعی، و ارتباطات و فرهنگ) اخذ شود.
شرايط و ضوابط پذيرش دانشجو
الف) شرايط اختصاصي
- داشتن مدرک کارشناسی
تبصره: دانشجويان رشتة مطالعات آمریکای لاتین بايد به چهار توانش زبانی (مکالمه، درک مطلب، شنیداری، نوشتاری) و تعامل به زبان اسپانیایی تسلط داشته باشند.
- گذراندن آزمون ورودی تخصصی
ب) شرايط عمومي
طبق مقررات و ضوابط وزارت علوم، تحقيقات و فناوري است.
مواد و ضرايب آزمون ورودي
| رديف | مواد امتحاني | ضريب |
| ۱ | تاريخ آمریکای لاتین | ضريب ۲ |
| ۲ | زبان اسپانیایی | ضريب ۳ |
| ۳ | نظريه‌هاي علوم اجتماعي و سياسي | ضريب ۳ |
| ۴ | روش تحقيق | ضريب ۲ |
جدول ۱- دروس جبرانی
| شمارة درس | نام درس | تعداد واحد | تعداد ساعت | پیش‌نیاز | ||
| نظری | عملی | نظری | عملی | |||
| ۰۰۱-۰۶-۶۵ | مبانی جامعه‌شناسی | ۲ | ۳۲ | – | ||
| ۰۰۴-۰۶-۶۵ | مبانی علم سیاست | ۲ | ۳۲ | – | ||
| ۰۰۶-۰۶-۶۵ | خواندن و درک متون تخصصی | ۲ | ۳۲ | – | ||
| ۰۰۹-۰۶-۶۵ | مبانی علم اقتصاد | ۲ | ۳۲ | – | ||
| ۰۲۳-۰۶-۶۵ | مقدمه‌ای بر فرهنگ و ادبیات آمریکای لاتین | ۳ | ۴۸ | – | ||
| ۰۲۴-۰۶-۶۵ | مقدمه‌ای بر تاریخ آمریکای لاتین | ۲ | ۳۲ | – | ||
جدول ۲- دروس اصلی
| شمارة درس | نام درس | تعداد واحد | تعداد ساعت | پیش‌نیاز | ||
| نظری | عملی | نظری | عملی | |||
| ۰۰۲-۰۶-۶۵ | روش تحقیق در مطالعات میان‌رشته‌ای | ۲ | ۱ | ۳۲ | ۳۲ | – |
| ۰۰۳-۰۶-۶۵ | مطالعات فرهنگی آمریکای لاتین | ۲ | ۳۲ | – | ||
| ۰۰۵-۰۶-۶۵ | تاریخ آمریکای لاتین | ۳ | ۴۸ | – | ||
| ۰۰۷-۰۶-۶۵ | سیاست و حکومت در آمریکای لاتین | ۲ | ۳۲ | – | ||
| ۰۱۲-۰۶-۶۵ | سیاست خارجی و خاورمیانه‌ای آمریکای لاتین | ۲ | ۳۲ | – | ||
| ۰۱۸-۰۶-۶۵ | جریان‌های ادبی در آمریکای لاتین | ۲ | ۳۲ | – | ||
جدول ۳- دروس اختیاری
| شمارة درس | نام درس | تعداد واحد | تعداد ساعت | پیش‌نیاز | ||
| نظری | عملی | نظری | عملی | |||
| ۰۱۵-۰۴-۶۵ | تاریخ اروپا | ۲ | ۳۲ | – | ||
| ۰۰۰-۰۶-۶۵ | سمینار | ۲ | ۳۲ | – | ||
| ۰۱۱-۰۶-۶۵ | دین در آمریکای لاتین | ۲ | ۳۲ | – | ||
| ۰۱۳-۰۶-۶۵ | اقتصاد آمریکای لاتین | ۲ | ۳۲ | – | ||
| ۰۱۴-۰۶-۶۵ | هنر در آمریکای لاتین | ۳ | ۴۸ | – | ||
| ۰۱۶-۰۶-۶۵ | سینمای آمریکای لاتین | ۲ | ۳۲ | – | ||
| ۰۱۷-۰۶-۶۵ | شرقش‌ناسی | ۲ | ۳۲ | – | ||
| ۰۱۹-۰۶-۶۵ | تاریخ روابط فرهنگی ایران و آمریکای لاتین | ۲ | ۳۲ | – | ||
| ۰۲۰-۰۶-۶۵ | رابطة سیاسی جمهوری اسلامی ایران و آمریکای لاتین | ۲ | ۳۲ | – | ||
| ۰۲۵-۰۶-۶۵ | زبان تخصصی اسپانیایی | ۲ | ۳۲ | – | ||
| ۰۲۶-۰۶-۶۵ | اسلام و مسلمانان در آمریکای لاتین | ۲ | ۳۲ | – | ||
| ۰۲۷-۰۶-۶۵ | تاریخ اسپانیا | ۳ | ۴۸ | – | ||
| ۰۲۸-۰۶-۶۵ | فلسفه و تاریخ تحولات فکری در آمریکای لاتین | ۲ | ۳۲ | – | ||
| ۰۲۹-۰۶-۶۵ | قومیت‌ها در آمریکای لاتین | ۳ | ۴۸ | – | ||